قلع چیست؟

قلع چیست؟

قلع چیست: یکی از عناصر موجود در جدول تناوبی که در دسته ی فلزها قرار می گرد قلع با مشخصه ی اختصاری Sn است. در زبان لاتین این فلز را به نام Stannum می شناسند و نام اختصاری آن هم از همین رو Sn گذاشته شده است. این عنصر در گروه 14 جدول مندلیف قرار دارد و هم گروه نافلزهایی نظیر کربن، ژرمانیوم و سلسیوم است. این فلز را می توان در شمار یکی از پرکاربردترین فلزاتی به شمار آورد که برای ساختن ترکیب هایی که از فلزات هستند و یا انواع آلیاژهای صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد. شکل اولیه ی آن به صورت سنگ معدنی بوده و از معدن آن را استخراج می کنند و پس از انجام کارهای لازم آن را آماده ی مصرف برای کاربردهای مختلف خواهند کرد.

معرفی فلز قلع

فلز قلع که در جدول تناوبی عناصر دارای عدد اتمی پنجاه است در دسته ی فلزاتی قرار می گیرد که اصطلاحا ضعیف شناخته می شوند. این فلز از نظر مشخصه های ظاهری به رنگ خاکستری درخشان شناخته می شود که طیفی از نقره ای را هم در بر می گیرد. از جمله خاصیت های فیزیکی این ماده می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  1. به حالت جامد وجود دارد و از لحاظ شکل ساختاری بلوری و مکعبی شکل است.
  2. دمای ذوب آن چهارصد و چهل و نه درجه ی فارنهایت است
  3. دمای جوش ان چهار هزار و هفتصد و شانزده درجه ی فارنهایت است.
  4. حجم مولی برابر شانزده ممیز بیست و نه مترمکعب بر مول دارد.

ویژگی های فلز قلع در صنایع

ویژگی های فلز قلع در صنایع

این فلز دارای ویژگی هایی است که به شرح زیر هستند:

  1. فلز قلع به صورت بلوری وجود داشته و رنگ آن را می توان تقریبا نقره ای به شمار آورد. از نظر رنگ و شکلی که می توانیم به چشم آن را ببینیم این فلز به شدت مشابه نقره به نظر می آید و از نظر طیف رنگی نیز بسیار نزدیک به آن است.
  2. میزان انعطاف آن به شدت بالا است. به همین دلیل هم مشخصه ی چکش خواری را هم دارا است.
  3. در نقطه ی مقابل سایر فلزات که سفت و سخت بودن یکی از مشخصه های بارز آنها محسوب میی شود این فلز بسیار نرم بوده و مقاومت زیادی ندارد.
  4. به خوبی می تواند در مقابل فرسایش از خود مقاومت نشان دهد. علاوه بر این هم تحت هیچ شرایط معمولی با اکسیژن هوا وارد یک ترکیب نشده و اصطلاحا اکسید نخواهد شد.
  5. به علت ویژگی عدم اکسید شدن این فلز گزینه ی بسیار خوب و مناسبی برای استفاده به عنوان یک پوشش و محافظ و یا کاور برای انواع مختلف مواردی است که از جنس فلزات مختلف با قدرت اکسید شدگی بالا درست می شوند. وجود فلز قلع همانند یک پوشش عمل کرده و به فلز غالب مورد استفاده در سازه ی مورد بحث اجازه ی ترکیب شدن با اکسیژن را نخواهد داد.
  6. یکی از مواردی که می بایست به آن توجه داشت این است که این فلز وقتی در مواجهه با برخی مواد قرار می گیرد به طور کلی دیگر مقاوم نبوده و آن را از دست می دهد. از جمله ی این موارد می توان به اسیدهای قوی، قلیاها یا مواد بازی و نمک های از نوع اسیدی اشاره کرد. هنگامی که این فلز در مقابل این مواد قار بگیرد خیلی راحت وارد واکنش می شود و به اکسید قلع تبدیل می گردد که آن را به نام نمک قلع هم میشناسند. این نامگذاری بیشتر به علت شکل ظاهری آن است که شبیه به دانه هایی نمک همانطور سفید و ریز است.

کاربردها و مصارف

کاربرد های قلع   

همیشه یکی از مهمترین مواردی که برای هر یک از عناصر موجود در جدول تناوبی مطرح بوده است کاربرد آنها است. کاربردهای فلز قلع هم به شرح زیر است:

در زمان های گذشته این فلز را برای ساخت سکه هایی که از جنس برنز ساخته می شدند بهره می گرفتند. همچنین در ساخت ظرف هایی از جنس مس نیز از آن استفاده می کردند. کار قلع اندود کردن برخی ظروف از همان زمان های گذشته نیز رایج بود و به منظور جلوگیری کردن از اکسید شدگی و یا همان زنگ زدن برخی ظروف که از جنس های اکسید شونده ساخته می شدند از فلز قلع بهره می بردند و آن را اصطلاحا قلع اندود می کردند. برای مثال این کار برای ظرف های مسی خیلی استفاده می شد و فایده های بسیاری داشت. علاوه بر زنگ نزدن قلع اندود کردن کمک می کند تا هنگامی که یک ظرف مسی تحت حرارت قرار می گیرد دیگر ماده ی اکسید مس تولید نشود. این ماده بسیار سمی و خطرناک بوده و مصرف آنها ممنوع است. در حال حاضر هم همچنان از این فلز به عنوان یک پوشش برای فلزات بهره می برند . در ظرف هایی که جنس آنها از فلز است حتما تکنیک قلع اندود کردن را مورد استفاده قرار می دهند.

کاربرد های قلع  

 

یکی دیگر از کاربردهای این فلز عایق کردن سایر فلزات است. از فلز قلع به عنوان یک کاور برای فلزهایی مثل فولاد، سرب، روی و غیره استفاده می شود. این ماده دارای آلیاژهای مختلفی است که معروفترین آنها برنز است. برنز یک آلیاژ است که از دو فلز قلع و مس تشکیل میشود . به شدت در مقابل اکسید شدگی از خود مقاومت نشان می دهد. سایر آلیاژهای آن عبارت هستند از: فلز سفید ضد زنگ، بابیت، لحیم، برنز فسفر دار، پیوتر و غیره. از آن فلز همچنین برای ساخت بعضی از کاتالیزگرها هم بهره گرفته می شود. کاتالیزور ماده ای است که در واکنش های شیمیایی وارد شده و سرعت آنها را افزایش می دهد اما در واکنش مصرف نشده و در پایان دست نخورده باقی می ماند. این فلز عموما در محیط هایی که در آن اکسیژن باشند می تواند نقش کاتالیزوری ایفا کند. در صنایع مختلف نظیر صنعت نساجی، ساختن درشت مولکول ها که آنها را با نام پلیمر می شناسیم، ساختن مواد ابررسانا و سایر مواردی از این دست نیز از این عنصر بهره گرفته می شود.کاربرد های قلع  

از دیگر کاربردهای آن هم می توان به ساخت فلزهای لحیم کاری، ساخت وسیله ها و ظرف های تزئینی، ساخت شیشه هایی که به خوبی در برابر یخ زدن عایق هستند، ساخت قوطی های کنسرو، ساخت تابلوهای دید در شب یا اصطلاحا شب نما، ساخت رنگ های چاپی و … اشاره کرد.

آبکاری فلز قلع

به طور کلی هنگامی که سطح یک شیء را به وسیله ی یک فلز می پوشانیم آن را آبکاری کرده ایم. این عمل عموما به وسیله ی سلول های الکترولیتی انجام می شود. شیئی که روی آن را با یک فلز می پوشانیم می بایست حتما هادی جریان الکتریسیته باشد. بهتر است برای این کار از آلیاژهایی از این فلز بهره ببریم که مقدار زیادی سرب در خود دارند. چرا که کمک می کند تا جسم مورد نظر در برابر خزش به خوبی مقاوم شود.اگر بخواهیم از آلیاژ هایی استفاده کنیم که میزان سرب کمتری دارند می بایست فضا را بیشتر کلریدی نمود. به طور کلی آبکاری این فلز می تواند به شیوه ایی نظیر غوطه ور کردن از نوع گرم، غوطه ور کردن معمولی که به نام جابجایی شیمیایی هم شناخته می شود و آبکاری کردن از نوع الکتریکی صورت گیرد. عموما کاوری که به کمک آبکاری این فلز از نوع الکتریکی به دست می آوریم می تواند مات و یا براق باشد.


اشتراک گذاری :



مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *